Nghỉ hè là khoảng thời gian quan trọng để trẻ em tái tạo năng lượng, phát triển kỹ năng và trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, đối với nhiều gia đình, kỳ nghỉ hè lại trở thành giai đoạn đầy thách thức. Sự thay đổi trong nhịp sống hàng ngày và nỗi lo lắng về việc con trẻ quá phụ thuộc vào thế giới mạng đã khiến nhiều phụ huynh cảm thấy “mệt mỏi”. Không chỉ dừng lại ở đó, việc lạm dụng internet và trò chơi điện tử còn âm thầm dẫn đến nhiều hệ lụy khó lường đối với sức khỏe tâm thần và sự phát triển của trẻ.
Chị L.T.P., một phụ huynh tại phường Bồ Đề, Hà Nội, chia sẻ rằng trong gần 2 tháng nghỉ hè vừa qua, các con chị đã bắt đầu có những dấu hiệu thay đổi tính cách rõ rệt. Chúng trở nên hay cáu gắt, làm việc thiếu tập trung và chỉ mong muốn nhanh chóng quay lại với điện thoại hoặc tivi. Đặc biệt, cô con gái lớn 12 tuổi của chị P. hầu như gắn bó chặt chẽ với chiếc điện thoại, đến mức ăn uống hay đi vệ sinh cũng không rời tay. Tình trạng này đã khiến chị P. cảm thấy lo lắng và bất an về tương lai của con trẻ.
Theo bác sĩ Nguyễn Như Mạnh, Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng, việc lạm dụng internet và trò chơi điện tử có thể gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Nghiện game và internet có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, căng thẳng kéo dài. Ngoài ra, điều này còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp xã hội, gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ và làm suy giảm hiệu quả học tập cũng như công việc. Do đó, việc định hướng và kiểm soát việc sử dụng internet của trẻ trở nên vô cùng quan trọng.
Tiến sĩ Đặng Hoàng Ngân, chuyên gia tâm lý học phát triển trẻ em và thanh thiếu niên, cũng cảnh báo rằng trẻ em sử dụng mạng xã hội có nguy cơ bắt chước hành vi xấu lan truyền trên mạng, hình thành niềm tin lệch lạc về giá trị đạo đức, giá trị sống. Một số trẻ có thể tin rằng mạng xã hội là nơi chứa mọi lời giải, thậm chí coi người nổi tiếng là ‘kim chỉ nam’ về tư duy và hành vi hay tin rằng sự giàu có là mục tiêu tối thượng. Đây là những vấn đề cần được quan tâm và giải quyết để giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
Trong khi đó, theo PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng Việt Nam, tình trạng sa sút trí tuệ tưởng chỉ xảy ra ở người cao tuổi, nhưng ngày càng có nhiều người trẻ có biểu hiện suy giảm trí nhớ, kém tương tác xã hội và đang bước vào ngưỡng sa sút trí tuệ sớm. Điều này đặt ra một thách thức lớn đối với các gia đình và xã hội trong việc hỗ trợ và can thiệp kịp thời.
Để giúp trẻ không lún sâu vào thế giới mạng, các chuyên gia tâm lý khuyên rằng cha mẹ nên đồng hành, trò chuyện và định hướng để trẻ sử dụng công nghệ một cách an toàn, lành mạnh. Thay vì kiểm soát gắt gao, cha mẹ nên tạo điều kiện để con tham gia những hoạt động ý nghĩa như thể thao, học năng khiếu, kỹ năng sống, hoạt động cộng đồng. Qua đó, trẻ có thể phát triển toàn diện và cân bằng giữa thế giới thực và thế giới mạng.
Cha mẹ cũng nên xây dựng thời gian biểu linh hoạt nhưng hợp lý, cân bằng giữa giải trí, vận động thể chất, đọc sách và sinh hoạt ngoài trời. Nếu nhận thấy trẻ có dấu hiệu thay đổi hành vi như cáu gắt, lo lắng, hay rối loạn giấc ngủ, kém tập trung, ngại giao tiếp, buồn chán, học tập sa sút, cha mẹ cần nhanh chóng tìm đến chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ và can thiệp kịp thời.