Ngành Thuế đang ứng dụng công nghệ để giám sát hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp một cách chặt chẽ hơn. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải minh bạch và tuân thủ các quy định pháp luật về thuế và kế toán.
Toàn cảnh hội thảo
Tại Hội thảo “Cuộc cách mạng về quản lý thuế” do Trung tâm Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa, Kinh tế tập thể khu vực phía Bắc tổ chức, ông Nguyễn Văn Phụng, chuyên gia cao cấp về thuế cho biết, ngành Thuế đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các khâu quản lý, từ khai báo, nộp thuế đến hoàn thuế, kiểm tra – giám sát giao dịch. Hệ thống thuế điện tử, hóa đơn điện tử, nộp thuế qua ngân hàng, kết nối với cổng dịch vụ công quốc gia, tích hợp dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI)… đang giúp cơ quan thuế nắm bắt hoạt động kinh doanh gần như theo thời gian thực.
Theo bà Lê Thị Yến – CEO Công ty TNHH Tư vấn Thuế Hà Nội, hiện vẫn có đến 90% doanh nghiệp duy trì hai hệ thống sổ kế toán, một phục vụ quản lý nội bộ, một để kê khai với cơ quan thuế. Đây là thói quen hình thành từ thời kỳ ngành Thuế còn quản lý thủ công, hóa đơn giấy và quy trình thiếu đồng bộ. Tuy nhiên, trong bối cảnh quản lý hiện đại và kết nối dữ liệu toàn diện, việc này gây ra nhiều hệ lụy liên quan đến chênh lệch doanh thu, tồn kho ảo, tiền mặt âm/dư thừa, công nợ sai lệch… Nguy hiểm hơn, việc tồn tại hai sổ dẫn đến nguy cơ bị xử phạt, truy thu thuế, thậm chí xử lý hình sự.
Thông tin về các quy định mới
Luật Kế toán 2015 nghiêm cấm hành vi lập hai hệ thống sổ kế toán nếu số liệu không đồng nhất. Bộ luật Hình sự quy định mức xử phạt nghiêm khắc nếu hành vi này gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng tiền thuế trở lên – mức phạt có thể lên tới 10-20 năm tù. Đặc biệt, các doanh nghiệp trong lĩnh vực nhà hàng, du lịch, xây dựng – nơi thường xuyên giao dịch tiền mặt hoặc bán hàng cho cá nhân – nếu sử dụng tài khoản cá nhân cho hoạt động kinh doanh sẽ đối mặt với rủi ro pháp lý rất lớn.
Chính phủ đã khẳng định sẽ xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán chậm nhất vào năm 2026, thay thế bằng mô hình kê khai – nộp thuế dựa trên dữ liệu thực tế và hóa đơn điện tử. Nghị định 70/2025/NĐ-CP yêu cầu từ 1/6/2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã cơ quan thuế và máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế theo thời gian thực. Đây là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo môi trường kinh doanh công bằng – minh bạch, tránh thất thu thuế.
Với các quy định này, mọi hoạt động kinh doanh đều được số hóa và giám sát chặt chẽ. Cơ quan thuế sẽ không còn căn cứ vào ước tính, khoán doanh thu tiền thuế cố định như trước, mà dựa trên giao dịch thực tế được ghi nhận qua hóa đơn điện tử. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải nâng cao năng lực quản lý và tuân thủ pháp luật về thuế và kế toán.
Vai trò của kế toán cũng thay đổi, không còn là “người nhập liệu” đơn thuần, mà phải có năng lực sử dụng công nghệ, xử lý dữ liệu lớn, phân tích và đánh giá tình hình tài chính dưới góc độ quản trị và thuế. Qua đó hỗ trợ lãnh đạo đưa ra quyết định đúng đắn, kịp thời và giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh.