Ẩm thực Tây Bắc luôn được biết đến với sự đa dạng và phong phú, không chỉ với các món ăn được chế biến từ nguồn thực phẩm tự cung tự cấp mà còn có những đặc sản dân dã được thu hái, gom nhặt từ rừng hay ven sông, ven suối. Mới đây, Hải Yến, một cô gái người Tày sống ở xã Châu Quế, tỉnh Lào Cai, đã giới thiệu về loạt mâm cơm Tây Bắc gây sốt mạng.

Mâm cơm thường ngày của gia đình Hải Yến không chỉ bày biện các loại thực phẩm tự cung tự cấp như lợn, gà, cá mà còn có các loại rau sạch được thu hái từ tự nhiên như cà dại, rau dớn, măng. Hải Yến cho biết, ẩm thực bản làng mình có nhiều món đặc biệt, như các món rau rừng, măng rừng, cá suối, thịt nướng, gà nướng, cá nướng, bánh chưng, nem thính, thịt chua…

Đặc biệt, mỗi bữa cơm đều không thể thiếu bát chẳm chéo – thứ gia vị chấm được giã tay từ muối rang, ớt thóc bản địa, tỏi, mắc khén, rau thơm… Hải Yến nói rằng, đó đều là những món ăn dân dã, mộc mạc, mang đậm phong vị núi rừng Tây Bắc.

Mỗi mùa, mâm cơm thường ngày của bà con Tây Bắc lại có những món ngon khác nhau. Ví dụ, sau tết Nguyên đán là mùa măng vầu, măng sặt ngọt, có thể xào tỏi, luộc hay nướng trên bếp củi đều ngon. Từ tháng 4, măng rừng bắt đầu chồi lên mặt đất, vị đắng nhẹ, có thể sáng tạo thành các món lạ miệng như luộc chấm mẻ, xào lá lốt hoặc cuốn trứng kiến, cuốn thịt gà…

Sang thu, bản làng bước vào mùa cốm. Trong mâm cơm, mâm cỗ dịp này của người địa phương thường có xôi cốm, vịt thả suối luộc, canh măng… Còn khi mùa đông tới, không thể không nhắc đến món thịt chua hoặc đồ gác bếp như lợn/trâu gác bếp, lạp xưởng.

Vào ngày Tết, mâm cỗ của người Tày thường không thể thiếu một số món như nem thính, thịt chua, gà đồi, các món nướng, rau rừng, xôi nếp, bánh chưng gù, lợn mẹt… Dịp này, nhiều gia đình trong bản còn có tục “đụng lợn”. Người Tày ưa vị đậm, thiên về cay và thơm – nhưng là cái cay dễ chịu của ớt rừng phơi khô hoặc nướng cho bớt vị hăng, cái thơm nồng của mắc khén, thảo quả, chứ không hề gắt hay nồng. Đặc biệt, họ có thói quen gói thức ăn trong lá (lá chuối, lá dong, lá vả/ngõa) rồi đem nướng, hấp hoặc đồ xôi.

Người Tày còn có quan niệm “người nấu là người giữ hồn bếp”. Bởi vậy, người nấu cỗ, nấu các bữa cơm quan trọng thường là đàn ông. Trong nhà, bố của Hải Yến cũng là người nấu ăn chủ yếu. Ông ít khi cần công thức nhưng lại hiểu rõ về nguyên liệu.

Mỗi món ăn, đặc sản truyền thống đều có bí quyết chế biến riêng – điều khó diễn tả bằng lời mà được truyền qua đôi tay, qua năm tháng, từ đó tạo nên sự độc đáo trong từng gian bếp của người Tày.

Khánh Hòa đang tích cực đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp gắn liền với bản sắc văn hóa tại các vùng miền núi. Huyện Khánh Sơn, được mệnh danh là “thủ phủ sầu riêng”, đang nổi lên như một điểm đến thu hút nhiều du khách với các mô hình du lịch hiệu quả. Tại đây, du khách có thể tham quan vườn trái cây, trải nghiệm thu hái, ở homestay nhà sàn, xem biểu diễn chiêng trống và thưởng thức ẩm thực truyền thống.

Khánh Sơn đã triển khai đề án phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP và văn hóa bản địa. Người dân địa phương đã chủ động phát triển các mô hình du lịch sinh thái nông nghiệp, tạo ra những điểm nhấn thu hút du khách. Mùa sầu riêng chín rộ vào cuối tháng 7 là thời điểm Khánh Sơn đón nhiều du khách từ khắp nơi. Nhiều hộ dân đã đầu tư homestay, liên kết hợp tác xã, tổ nhóm để cùng khai thác lợi thế du lịch. Mô hình “mỗi nhà vườn – một điểm du lịch nhỏ” đang từng bước hình thành, tạo thêm nguồn thu nhập và giữ chân người trẻ ở lại quê nhà khởi nghiệp.

Ông Bùi Hoài Nam, Bí thư Đảng ủy xã Khánh Sơn, cho biết xã sẽ tiếp tục nghiên cứu các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và hướng đến vùng trồng sử dụng phân hữu cơ bền vững, phát triển du lịch sinh thái. Không chỉ riêng Khánh Sơn, các xã miền núi khác như Khánh Vĩnh, Bác Ái cũng đang tận dụng điều kiện tự nhiên, văn hóa truyền thống và kinh tế vườn để phát triển du lịch.

Tuy nhiên, quá trình phát triển du lịch miền núi vẫn đối mặt nhiều khó khăn, bao gồm hạ tầng giao thông còn yếu, kỹ năng làm du lịch của người dân chưa đồng đều, sản phẩm du lịch đơn lẻ, thiếu tính liên kết vùng và còn hạn chế sự tham gia của doanh nghiệp. UBND tỉnh Khánh Hòa đã chỉ đạo các sở, ngành xây dựng kế hoạch hỗ trợ hạ tầng, kết nối tour tuyến, đẩy mạnh chương trình OCOP gắn với phát triển du lịch cộng đồng.

Tỉnh khuyến khích các địa phương giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tạo sản phẩm du lịch mang dấu ấn riêng. Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa, ông Nghiêm Xuân Thành, nhấn mạnh rằng các địa phương miền núi cần khôi phục và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, trong đó đề án phát triển du lịch giai đoạn 2025-2030 cần được rà soát, cập nhật lại. Với những nỗ lực và định hướng rõ ràng, Khánh Hòa đang phấn đấu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.

Trong thời gian tới, du lịch Khánh Hòa sẽ tiếp tục tập trung vào phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp, du lịch cộng đồng và du lịch văn hóa. Với sự tham gia của người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương, Khánh Hòa hy vọng sẽ tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút du khách và mang lại lợi ích kinh tế cho người dân địa phương. …

Với bờ biển dài và hệ sinh thái biển phong phú, Việt Nam không chỉ là điểm đến lý tưởng cho những người yêu thích du lịch mà còn là nơi có nhiều sản vật quý giá. Bên cạnh vẻ đẹp tự nhiên, Việt Nam còn sở hữu nhiều làng nghề truyền thống, đặc biệt là nghề làm nước mắm tại các vùng ven biển. Đây là một di sản văn hóa ẩm thực quý giá, được lưu giữ và phát triển qua nhiều thế hệ.

Nước mắm đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực Việt, không chỉ là gia vị quen thuộc trong bữa cơm gia đình mà còn là sản phẩm xuất khẩu quan trọng. Quá trình làm nước mắm đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ cao, bắt đầu từ khâu lựa chọn nguyên liệu tươi ngon, gồm cá và muối. Các nguyên liệu sau khi được sơ chế sẽ được ướp và đưa vào quá trình ủ mắm, một bước quan trọng quyết định chất lượng và hương vị của nước mắm.

Đặc biệt, mỗi vùng miền ven biển tại Việt Nam lại có cách làm nước mắm riêng, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong sản phẩm này. Sự khác biệt về thổ nhưỡng và nguyên liệu giữa các vùng đã tạo nên những loại nước mắm với hương vị đặc trưng, phù hợp với khẩu vị của từng địa phương và đáp ứng nhu cầu của thị trường trong nước cũng như quốc tế.

Nghề làm nước mắm không chỉ mang lại thu nhập cho người dân ven biển mà còn góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa ẩm thực của Việt Nam. Qua quá trình làm nước mắm, người dân có thể thể hiện sự sáng tạo và lòng tự hào về nghề truyền thống của quê hương. Đồng thời, việc phát triển nghề làm nước mắm cũng có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng và phát triển kinh tế địa phương, đặc biệt là tại các vùng ven biển.

Để tìm hiểu thêm về các sản phẩm nước mắm và di sản văn hóa ẩm thực của Việt Nam, bạn có thể tham khảo tại các trang web chuyên về ẩm thực và văn hóa Việt Nam tại đây. Ngoài ra, bạn cũng có thể khám phá thêm về các nghề truyền thống khác tại Việt Nam thông qua các nguồn thông tin trực tuyến để có một cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về văn hóa và con người Việt Nam.