Áp lực thi cử và kỳ vọng của phụ huynh là nguyên nhân sâu xa dẫn đến nhiều vấn đề tâm lý ở học sinh. Sau mỗi kỳ thi quan trọng như thi vào lớp 10 hoặc thi tốt nghiệp THPT quốc gia, nhiều học sinh trải qua những cảm xúc trái chiều. Trong khi một số em hân hoan với kết quả cao, không ít em khác lại cảm thấy áp lực và ám ảnh vì kết quả không đạt kỳ vọng.

Bối cảnh xã hội hiện nay, với áp lực từ phụ huynh mong con em mình vào các trường danh tiếng, đã tạo ra không ít khó khăn cho các em. Tình trạng trên đã dẫn đến nhiều vấn đề tâm lý và sức khỏe tinh thần ở học sinh. TS.BS Nguyễn Mai Hương, Phụ trách khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương, đã chỉ ra rằng áp lực từ việc học tập và thi cử có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho trẻ.

Các em có thể trải qua cảm giác chán nản, căng thẳng, lo âu, mất ngủ và suy nhược cơ thể sau khi kết quả thi không như mong đợi. Ngoài ra, phản ứng của phụ huynh sau khi con em mình không đạt kết quả như mong muốn cũng góp phần làm tăng áp lực và cảm giác thất vọng. Việc so sánh với bạn khác, sử dụng những câu nói khiển trách hay thậm chí là sự lạnh lùng từ phụ huynh có thể để lại chấn thương tâm lý lâu dài cho trẻ.

Để giúp các sĩ tử vượt qua áp lực và cảm xúc tiêu cực sau thi cử, các chuyên gia tâm lý và sức khỏe tinh thần đưa ra nhiều lời khuyên. Cha mẹ cần trở thành người bạn đồng hành, lắng nghe, động viên và thấu hiểu con. Thay vì phán xét hay so sánh kết quả điểm số của con với bạn khác, cha mẹ nên tập trung vào việc tạo cảm giác an toàn và đồng hành cùng con.

Cha mẹ cũng nên giúp con hiểu rằng thất bại cũng là một phần của cuộc sống và là cách để trưởng thành. Khuyến khích trẻ phát huy thế mạnh của bản thân và trân trọng giá trị của chính mình là điều quan trọng. Những hành động nhỏ như cái ôm, lời yêu thương và chúc mừng vì nỗ lực của con có thể giúp con cảm thấy vui vẻ và nhẹ nhõm hơn.

Cuối cùng, việc xây dựng một môi trường hỗ trợ và thấu hiểu, nơi trẻ cảm thấy được chấp nhận và yêu thương bất kể kết quả thi cử, là chìa khóa giúp các em vượt qua áp lực và phát triển một cách toàn diện. Thông qua việc tạo ra một không gian an toàn và yêu thương, cha mẹ có thể giúp con mình tự tin và vững vàng hơn trên con đường học tập và tương lai.

Các bậc phụ huynh và các em học sinh có thể tham khảo thêm các nguồn thông tin và hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý và sức khỏe tinh thần để hiểu rõ hơn về vấn đề này. Liên hệ với các cơ sở y tế và tổ chức hỗ trợ tâm lý để được tư vấn và giúp đỡ khi cần thiết.

Cầu mây, môn thể thao đầy tính cạnh tranh và cảm xúc, đã tạo nên những hình ảnh ăn mừng ấn tượng trong trận chung kết thế giới nội dung 4 nữ diễn ra vào ngày 27/7. Các cầu thủ Việt Nam và Thái Lan đã thể hiện những hành động ăn mừng đầy phấn khích sau khi ghi điểm, bao gồm việc quay về phía đối thủ, hét to, chỉ tay lên trời, bĩu môi lè lưỡi hay giơ nắm đấm sang hai bên. Đây là một nét đặc trưng của cầu mây, một môn thể thao đòi hỏi tính cạnh tranh và áp lực cao.

Theo cựu chủ công đội tuyển nữ Việt Nam, Bùi Thị Hải Yến, cầu mây là một môn thể thao mang tính chất căng thẳng và đòi hỏi áp lực cao. Các cầu thủ thường phản ứng mạnh sau khi ghi điểm, như chạy lên lưới hét to, cũng chỉ là hành động ăn mừng và giải tỏa áp lực. Hải Yến, người đã chơi nổi bật tại Asiad 2018 tại Palembang, Indonesia, và góp công giành HC đồng cho Việt Nam ở nội dung đồng đội nữ, cho biết những động tác này cũng thể hiện tâm lý đối đầu, gây áp lực cho đối thủ.

Hải Yến đã tập cầu mây từ khi còn nhỏ và dự hai kỳ Asiad. Cô cho biết cách ăn mừng như vậy đã trở thành bản năng của cô, cũng như các đồng đội và đối thủ. Cầu mây không chỉ là cuộc chơi thể lực và kỹ thuật, mà còn là thử thách tâm lý. Có cầu thủ vì vậy mà trở nên áp lực, dẫn tới thi đấu thiếu hiệu quả. Nhưng cũng có người lấy đó làm động lực chơi tốt hơn.

Cầu mây có tên chính thức là sepak takraw, và cái tên này được thống nhất sử dụng sau một cuộc họp giữa đại diện Malaysia và Thái Lan tại Kuala Lumpur năm 1960. Đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi về nguồn gốc của cầu mây, vì nó có thể bắt nguồn từ Trung Quốc, Myanmar, Thái Lan hoặc Malaysia. Nhưng cầu mây theo hình thức thể thao được Thái Lan và Malaysia sáng lập, lần đầu đưa vào SEA Games 3 năm 1965 ở Kuala Lumpur.

Chủ đề cách ăn mừng ở cầu mây cũng được bàn luận nhiều trên diễn đàn lớn Pantip ở Thái Lan. Tài khoản Salted Egg giải thích và được nhiều người hưởng ứng: “Chuyện này rất bình thường trong cầu mây. Ngày xưa, các cầu thủ hò reo, trêu chọc và chế giễu đối thủ còn hơn bây giờ, nhưng không có ẩu đả xảy ra. Không nên để nét văn hóa cầu mây bị định kiến của phương Tây làm ảnh hưởng.”

HLV đội tuyển cầu mây nữ Việt Nam, Trần Thị Vui cho rằng ăn mừng như vậy không phải để chế giễu đối thủ. Luật cầu mây không cấm các cầu thủ ăn mừng như vậy, nhưng cũng có giới hạn. Cầu thủ không được phép chỉ tay vào mặt đối thủ, chỉ được làm kiểu: “Không được đâu bạn ơi”. Nếu làm quá, cầu thủ sẽ bị trọng tài nhắc nhở và phạt thẻ.

Nhiều người lớn lên trong gia đình có anh hoặc chị em ruột đồng giới, nhưng vẫn mang theo nỗi cô đơn, tủi thân và cảm giác bị bỏ rơi. 심지어, họ còn cảm thấy chưa từng được là chính mình.

Tùng, 41 tuổi, nhân viên kinh doanh tại TP.HCM, chia sẻ rằng anh có một người anh trai lớn hơn ba tuổi. Người anh này học giỏi, năng động, còn Tùng thì trầm tính và ít nổi bật. Mỗi lần anh trai đoạt giải hoặc được điểm cao, cả nhà lại xúm xít chúc mừng, trong khi Tùng chỉ nhận lại vài nụ cười lấy có. Sự trầm lặng và cảm giác bị bỏ rơi đã theo anh vào đời sống hôn nhân. Tùng vẫn thấy khó gần với chính vợ con mình.

Tương tự, Hương, 39 tuổi, nhân viên kế toán tại Đồng Nai, từ nhỏ thường bị mẹ so sánh với hai người chị gái giỏi giang và xinh đẹp. Cô thu mình, ganh tị âm thầm và cảm thấy mình không có gì nổi bật. Cô nhớ lại một lần trong bữa cơm, khi cô mới nói được vài lời về chuyện ở trường, thì mẹ và hai chị đã rẽ sang chuyện khác như thể không nghe thấy. Hương từng mong các chị làm gì đó sai sai, tệ tệ để cô đỡ thấy mình kém cỏi.

Hai câu chuyện này không phải là cá biệt. Nhiều cha mẹ có con một bề vẫn xem đó là điều thuận lợi, đỡ cực hơn trong việc nuôi dạy con. Tuy nhiên, phía sau sự thuận tiện này lại tiềm ẩn những thách thức trong sự phát triển tâm lý, vai trò giới và bản sắc cá nhân của mỗi đứa trẻ.

Cha mẹ cần thay đổi cách nhìn về từng đứa trẻ, không nên áp đặt suy nghĩ con trai phải mạnh mẽ hay con gái phải dịu dàng. Khi được công nhận đúng với bản thân, trẻ sẽ tự tin hơn, sống thật hơn, không phải gồng mình theo khuôn mẫu để làm vừa lòng người khác.

Sự công bằng không nằm ở đối xử giống nhau, mà ở việc thấu hiểu và đáp ứng đúng nhu cầu riêng của mỗi đứa trẻ. Cha mẹ cần cởi bỏ hình mẫu vàng trong vô thức và tránh việc so sánh giữa các con.

Đừng để một đứa trẻ trở thành tiêu chuẩn mà những đứa còn lại phải gồng mình bắt chước. Cần chú ý nhiều hơn đến đứa con trầm lặng, ghi nhận cả những nỗ lực nhỏ, thay vì vô tình tạo cảm giác hơn – kém giữa các con.

Tôn trọng sự khác biệt và tạo không gian để mỗi đứa trẻ lớn lên theo cách riêng. Cha mẹ không nên ép các con mặc giống nhau, chơi cùng môn thể thao hay làm mọi việc theo một khuôn mẫu chỉ vì thuận tiện.

Cần tránh đóng khung vai trò của trẻ trong gia đình, mà nên luân phiên phân công công việc trong nhà để các con được trải nghiệm nhiều vai trò khác nhau. Cha mẹ nên chủ động tạo ra môi trường sống cân bằng để trẻ được tiếp xúc sớm và lành mạnh với người khác giới tính.

Hãy khuyến khích con chơi với bạn bè đa dạng, tham gia hoạt động cộng đồng. Những trải nghiệm này giúp trẻ mở rộng hiểu biết, học cách lắng nghe, hợp tác và tôn trọng sự khác biệt.

Với những ai từng lớn lên trong gia đình một bề, những tổn thương thuở nhỏ có thể âm thầm tích tụ và kéo dài đến tận khi trưởng thành. Để bước ra khỏi những dư chấn đau thương ấy, ta cần dám thừa nhận tổn thương, lắng nghe cảm xúc và tìm cách chữa lành.