Các nhà nghiên cứu gần đây đã đạt được một bước tiến quan trọng trong việc hiểu về sự hình thành và thay đổi của các dòng sông trên toàn cầu. Qua một nghiên cứu được công bố, nhóm các nhà khoa học từ Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã phát hiện ra rằng tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định số lượng nhánh sông hình thành.

Được biết, các dòng sông đóng vai trò thiết yếu như những động mạch của Trái Đất, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của các hệ sinh thái đa dạng. Tuy nhiên, việc làm sáng tỏ các yếu tố định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một thách thức dai dẳng đối với các nhà nghiên cứu trong nhiều thập kỷ qua.

Nhóm nghiên cứu tại UCSB đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện, lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông trên toàn cầu trong suốt 36 năm. Dựa trên các hình ảnh vệ tinh thu thập được, họ đã xác định được một xu hướng đáng kể: các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh hơn nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện.

Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Phần lớn các con sông lớn nhất trên thế giới thuộc loại sông đa dòng, trong khi sông Mississippi ở Mỹ là một ví dụ điển hình cho sông đơn dòng.

Nghiên cứu này mở ra những triển vọng mới trong việc hiểu và quản lý các thảm họa thiên nhiên cũng như nỗ lực phục hồi hệ sinh thái sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng đang ngày càng được quan tâm. Các giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi việc xác định chính xác độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian cần thiết để một con sông phục hồi trạng thái tự nhiên.

Với những phát hiện mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức toán học giúp giải quyết vấn đề này, bao gồm các biến số quan trọng như thời gian cần thiết để một con sông hình thành dòng chảy mới. Điều này có thể hỗ trợ đáng kể cho việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, hướng tới một tương lai bền vững hơn cho các cộng đồng phụ thuộc vào các dòng sông.

Các phát hiện từ nghiên cứu này không chỉ làm sáng tỏ các quá trình tự nhiên định hình các dòng sông mà còn cung cấp các công cụ quan trọng cho việc quản lý và bảo vệ môi trường. Bằng cách hiểu rõ hơn về động lực của các dòng sông, chúng ta có thể nỗ lực xây dựng các chiến lược bảo vệ hiệu quả hơn, đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của các hệ sinh thái sông ngòi trên toàn cầu.