Ẩm thực Tây Bắc luôn được biết đến với sự đa dạng và phong phú, không chỉ với các món ăn được chế biến từ nguồn thực phẩm tự cung tự cấp mà còn có những đặc sản dân dã được thu hái, gom nhặt từ rừng hay ven sông, ven suối. Mới đây, Hải Yến, một cô gái người Tày sống ở xã Châu Quế, tỉnh Lào Cai, đã giới thiệu về loạt mâm cơm Tây Bắc gây sốt mạng.

Mâm cơm thường ngày của gia đình Hải Yến không chỉ bày biện các loại thực phẩm tự cung tự cấp như lợn, gà, cá mà còn có các loại rau sạch được thu hái từ tự nhiên như cà dại, rau dớn, măng. Hải Yến cho biết, ẩm thực bản làng mình có nhiều món đặc biệt, như các món rau rừng, măng rừng, cá suối, thịt nướng, gà nướng, cá nướng, bánh chưng, nem thính, thịt chua…

Đặc biệt, mỗi bữa cơm đều không thể thiếu bát chẳm chéo – thứ gia vị chấm được giã tay từ muối rang, ớt thóc bản địa, tỏi, mắc khén, rau thơm… Hải Yến nói rằng, đó đều là những món ăn dân dã, mộc mạc, mang đậm phong vị núi rừng Tây Bắc.

Mỗi mùa, mâm cơm thường ngày của bà con Tây Bắc lại có những món ngon khác nhau. Ví dụ, sau tết Nguyên đán là mùa măng vầu, măng sặt ngọt, có thể xào tỏi, luộc hay nướng trên bếp củi đều ngon. Từ tháng 4, măng rừng bắt đầu chồi lên mặt đất, vị đắng nhẹ, có thể sáng tạo thành các món lạ miệng như luộc chấm mẻ, xào lá lốt hoặc cuốn trứng kiến, cuốn thịt gà…

Sang thu, bản làng bước vào mùa cốm. Trong mâm cơm, mâm cỗ dịp này của người địa phương thường có xôi cốm, vịt thả suối luộc, canh măng… Còn khi mùa đông tới, không thể không nhắc đến món thịt chua hoặc đồ gác bếp như lợn/trâu gác bếp, lạp xưởng.

Vào ngày Tết, mâm cỗ của người Tày thường không thể thiếu một số món như nem thính, thịt chua, gà đồi, các món nướng, rau rừng, xôi nếp, bánh chưng gù, lợn mẹt… Dịp này, nhiều gia đình trong bản còn có tục “đụng lợn”. Người Tày ưa vị đậm, thiên về cay và thơm – nhưng là cái cay dễ chịu của ớt rừng phơi khô hoặc nướng cho bớt vị hăng, cái thơm nồng của mắc khén, thảo quả, chứ không hề gắt hay nồng. Đặc biệt, họ có thói quen gói thức ăn trong lá (lá chuối, lá dong, lá vả/ngõa) rồi đem nướng, hấp hoặc đồ xôi.

Người Tày còn có quan niệm “người nấu là người giữ hồn bếp”. Bởi vậy, người nấu cỗ, nấu các bữa cơm quan trọng thường là đàn ông. Trong nhà, bố của Hải Yến cũng là người nấu ăn chủ yếu. Ông ít khi cần công thức nhưng lại hiểu rõ về nguyên liệu.

Mỗi món ăn, đặc sản truyền thống đều có bí quyết chế biến riêng – điều khó diễn tả bằng lời mà được truyền qua đôi tay, qua năm tháng, từ đó tạo nên sự độc đáo trong từng gian bếp của người Tày.

Du lịch gia đình – một hoạt động thường niên giúp gắn kết các thành viên trong nhà. Vào mỗi năm, gia đình chị Đỗ Thanh Huyền (Hà Nội) thường chọn một địa điểm du lịch phù hợp và thuê biệt thự để tổ chức các hoạt động giải trí như ăn uống, hát karaoke cùng nhau. Năm nay, gia đình chị Huyền đã chọn Sầm Sơn (Thanh Hóa) làm điểm đến cho chuyến du lịch kéo dài 4 ngày 3 đêm, từ ngày 20 đến 23/7.

Chuyến du lịch này có sự tham gia của 23 thành viên, bao gồm bố mẹ chồng, vợ chồng chị Huyền và 7 hộ gia đình là anh chị em ruột của bố chồng chị. Để chuẩn bị cho chuyến đi, mọi người đã chuẩn bị chu đáo đồ ăn, thức uống mang theo. Danh sách đồ ăn bao gồm 10kg cua, 10kg hàu, 100 quả trứng gà, trứng vịt lộn, 2kg bánh cuốn, rau, gia vị các loại. Cua được đặt mua từ trước, mỗi con đều to và tươi ngon. Trứng được bảo quản trong thùng xốp kèm trấu để tránh vỡ. Rau được sơ chế cẩn thận trước khi đóng hộp, hải sản được làm sạch và cấp đông để giữ độ tươi ngon. Tất cả đều được chuẩn bị để phục vụ nhu cầu ăn uống cho 23 thành viên trong 4 ngày.

Chị Huyền chia sẻ rằng, trong 4 lần đi du lịch của nhà cô, việc chuẩn bị đồ ăn như thế này đã trở thành một truyền thống. Không chỉ giúp mọi người có bữa ăn hợp khẩu vị, mà còn tạo ra không khí vui vẻ và gắn kết trong gia đình. Trong chuyến du lịch này, dù thời tiết không thuận lợi vì cơn bão Wipha đổ bộ, gia đình chị Huyền vẫn có những giây phút vui vẻ bên nhau.

Bữa sáng có thể là mỳ tôm úp trứng, bánh cuốn kèm chả hoặc bún dọc mùng. Bữa trưa và bữa tối, họ sẽ thưởng thức các món hải sản như hàu nướng mỡ hành, cua hấp, tôm nướng phô mai. Trong suốt 4 ngày, ngoài một bữa ăn dê đặc sản được mua ngoài, còn lại tất cả đều là đồ tự chuẩn bị. Họ thuê dịch vụ dọn dẹp, thuê người nấu giúp bữa ăn đầu tiên và dịch vụ rửa bát để các thành viên có thời gian vui chơi và nghỉ ngơi.

Các hoạt động vui chơi trong chuyến du lịch bao gồm hát karaoke, chơi pickleball, bơi lội. Mọi người cùng nhau nấu nướng, ăn uống khiến chuyến du lịch thêm đầm ấm và gắn kết. Chị Huyền cũng đã chia sẻ loạt ảnh về khâu chuẩn bị cho chuyến du lịch trên trang cá nhân, thu hút hơn 3.000 lượt tương tác.

Người dùng mạng xã hội đã để lại nhiều bình luận thú vị như: ‘Chịu khó đem đồ từ nhà đi thế này lại được ăn ngon. Cùng nhau chuẩn bị đồ, ríu rít trong bếp núc cũng là cách tạo niềm vui khi đi du lịch’; ‘Gia đình phải đồng lòng lắm mới đi du lịch kiểu này được.’

Nói về chuyến du lịch gia đình, chị Huyền cho biết: “Mỗi năm, gia đình tôi đều tổ chức một chuyến du lịch cùng nhau. Chúng tôi chọn địa điểm phù hợp, thuê biệt thự và chuẩn bị đồ ăn, thức uống chu đáo. Các thành viên trong gia đình đều rất hào hứng và chờ đợi chuyến đi này”.

Chuyến du lịch của gia đình chị Huyền là một ví dụ về cách tạo ra những khoảnh khắc đáng nhớ và gắn kết các thành viên trong gia đình. Với sự chuẩn bị chu đáo và các hoạt động vui chơi đa dạng, chuyến du lịch này đã trở thành một kỷ niệm đẹp cho gia đình chị Huyền.