Một nghiên cứu toàn diện về mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với một số loại ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia. Hiện có khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới đang mắc bệnh này và con số dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu trường hợp vào năm 2050.

Báo cáo, được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge, đã thực hiện một đánh giá có hệ thống về 51 nghiên cứu. Các nghiên cứu này đã sử dụng dữ liệu từ hơn 29 triệu người tham gia, những người đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm.

Mặc dù ô nhiễm không khí đã được xác định là một yếu tố nguy cơ cho bệnh dementia, nghiên cứu này – là nghiên cứu toàn diện nhất về loại hình này cho đến nay – đã tìm thấy mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia. Các chất ô nhiễm này bao gồm: PM2.5, có nguồn gốc từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi; khí nitơ dioxide, phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch; và khói, có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ.

Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Cụ thể, nghiên cứu đã tìm thấy rằng đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%. Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow.

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh dementia là bệnh Alzheimer, và tại Vương quốc Anh, khoảng 982.000 người mắc bệnh này. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn tập trung và thay đổi tâm trạng.

Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết rằng nghiên cứu này cung cấp “bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây”.

Bà cũng nói: “Giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại lợi ích sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế dài hạn. Nó có thể giảm gánh nặng to lớn cho bệnh nhân, gia đình và người chăm sóc, đồng thời giảm bớt áp lực lên các hệ thống chăm sóc sức khỏe bị quá tải”. Ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa, là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA.

Các nhà nghiên cứu đã thừa nhận rằng báo cáo này bị hạn chế vì phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao. Họ cho biết các nghiên cứu trong tương lai về ô nhiễm không khí nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi.

Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: “Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí – từ khói xe đến bếp đốt củi – làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia”. Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.

Trong bối cảnh hiện nay, Hà Nội đang phải đối mặt với một trong những thách thức môi trường nghiêm trọng nhất, khi thành phố được ghi nhận là một trong những khu vực có mức độ ô nhiễm không khí cao nhất thế giới. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội đã tăng vọt lên đến 189 đơn vị, phản ánh mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng đang diễn ra.

Tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội không chỉ dừng lại ở mức ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người dân, mà còn biến cảnh vật và bầu trời vốn nên trong xanh và thơ mộng của vùng quê thủ đô trở nên mịt mù và chìm trong lớp bụi mịn trắng xóa. Điều này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống của cư dân đô thị mà còn đặt ra những thách thức lớn cho việc bảo vệ môi trường và đảm bảo sức khỏe cho người dân.

Mức độ ô nhiễm không khí cao ở Hà Nội phần lớn là do sự gia tăng của các hoạt động công nghiệp, giao thông vận tải, và xây dựng. Sự phát triển nhanh chóng của thành phố đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể về số lượng phương tiện giao thông, các khu công nghiệp và dự án xây dựng. Bên cạnh đó, tình trạng đốt rác, đốt phụ phẩm nông nghiệp và các hoạt động khác cũng góp phần vào việc làm tăng mức độ ô nhiễm không khí.

Để cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí, chính quyền Hà Nội và các cơ quan chức năng đã và đang triển khai nhiều biện pháp. Những biện pháp này bao gồm việc tăng cường kiểm soát khí thải từ các phương tiện giao thông, các nhà máy và khu công nghiệp, cũng như thúc đẩy việc sử dụng năng lượng sạch và phát triển bền vững. Ngoài ra, việc trồng cây xanh, cải tạo không gian xanh và tạo ra các vùng đệm xanh ở ngoại thành cũng được coi là những giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Không chỉ có tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người, tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại Hà Nội cũng làm nổi bật sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề này. Thông qua việc phổ biến thông tin và triển khai các hoạt động giáo dục môi trường, người dân có thể được khuyến khích tham gia vào các nỗ lực bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng không khí.

Trong bối cảnh tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội đang trở nên nghiêm trọng hơn, việc thực hiện đồng bộ các giải pháp và sự tham gia tích cực của cả chính quyền và người dân là rất quan trọng. M chỉ khi có sự chung tay của tất cả các bên liên quan, Hà Nội mới có thể cải thiện đáng kể chất lượng không khí và mang lại một môi trường sống trong lành hơn cho người dân.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội và các tỉnh miền Bắc đang trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Dữ liệu từ ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí IQAir cho thấy Hà Nội đã được xếp hạng là thành phố ô nhiễm nhất thế giới, với chỉ số chất lượng môi trường không khí ở mức cao, gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người.

Trước tình hình này, PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An, nguyên Trưởng khoa Tai Mũi Họng Nhi, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, hiện là Giám đốc chuyên môn Bệnh viện đa khoa An Việt, đã lên tiếng cảnh báo về những tác hại của ô nhiễm không khí. Không chỉ dừng lại ở ảnh hưởng đến phổi và hệ hô hấp, ô nhiễm không khí còn có thể gây tổn hại đến nhiều cơ quan khác của cơ thể, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết nắng nóng cực đoan như hiện nay.

Những nhóm người dễ bị ảnh hưởng từ ô nhiễm không khí bao gồm người cao tuổi, phụ nữ có thai, trẻ em, và những người có sức đề kháng yếu. Để bảo vệ sức khỏe, việc đeo khẩu trang khi ra đường là rất quan trọng, nhưng cần chọn đúng loại khẩu trang phù hợp để đảm bảo hiệu quả.

PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An cũng khuyên mọi người nên duy trì chế độ dinh dưỡng tốt để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giúp ngăn ngừa và tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh. Trong điều kiện ô nhiễm không khí nặng như hiện nay, việc đi khám sức khỏe thường xuyên là rất cần thiết để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các vấn đề sức khỏe.

Bên cạnh đó, các biện pháp phòng ngừa như đóng kín cửa, bật máy lọc không khí, và rửa mũi họng bằng nước muối sinh lý cũng giúp giảm bớt tác hại của ô nhiễm không khí. Mọi người cần cảnh giác và chủ động bảo vệ sức khỏe của mình trong tình hình ô nhiễm không khí hiện nay.

Để có thêm thông tin và kiến thức về cách bảo vệ sức khỏe trước ô nhiễm không khí, bạn có thể tham khảo thêm các nguồn thông tin đáng tin cậy và các khuyến cáo từ các chuyên gia y tế. Liên hệ với các cơ sở y tế hoặc chuyên gia sức khỏe để được tư vấn và hướng dẫn cụ thể.

Tham khảo thêm thông tin về chỉ số chất lượng không khí tại IQAir để nắm bắt tình hình ô nhiễm không khí hiện tại và có kế hoạch bảo vệ sức khỏe phù hợp.

Các nhà khoa học đang lên tiếng cảnh báo về một hậu quả không lường trước được của việc cắt giảm ô nhiễm không khí trên toàn cầu, cụ thể là việc này có thể đang làm tăng tốc độ nóng lên toàn cầu, bất chấp những lợi ích đáng kể cho sức khỏe cộng đồng. Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment chỉ ra rằng sự suy giảm ô nhiễm không khí ở Đông Á, đặc biệt là tại Trung Quốc, đã làm giảm đi đáng kể ‘hiệu ứng làm mát’ mà các hạt bụi trong không khí gây ra.

Những hạt bụi này hoạt động như một loại tấm chắn, phản xạ một phần ánh sáng mặt trời và từ đó hạn chế sự hấp thụ nhiệt tại bề mặt Trái Đất. Trước đây, chúng đóng vai trò như một yếu tố làm giảm nhẹ sự nóng lên do hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên, khi các quốc gia thực hiện các biện pháp quyết liệt để cắt giảm khí thải như SO₂, ‘tấm chắn’ tự nhiên này đã biến mất. Mặc dù các nhà khoa học thống nhất rằng việc cải thiện chất lượng không khí là một điều không thể tranh cãi vì lợi ích sức khỏe, vấn đề cấp thiết đặt ra là nếu không có các hành động quyết liệt để giảm khí nhà kính như CO₂ và methane, nhân loại sẽ phải đối mặt với những hệ quả nghiêm trọng hơn.

Giáo sư Robert Allen, một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực biến đổi khí hậu, đã đưa ra nhận định quan trọng: ‘Chúng ta đã tháo bỏ tấm rèm che nắng, và bây giờ chúng ta phải chống lại ánh nắng mặt trời bằng cách giảm các nguồn nhiệt – tức là khí nhà kính.’ Điều này ngụ ý rằng việc giảm thiểu ô nhiễm không khí chỉ là một phần của giải pháp, và quan trọng hơn là phải có các biện pháp cụ thể để giảm phát thải khí nhà kính. Một số giải pháp đã được đề xuất bao gồm việc trồng cây, thu giữ carbon, và chuyển đổi từ năng lượng dựa trên nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng tái tạo.

Các giải pháp này, mặc dù có thể đòi hỏi thời gian và nỗ lực hơn, nhưng được xem là con đường đúng đắn và bền vững. Bài học rút ra từ Đông Á chỉ ra rằng chính sách môi trường cần phải đi đôi với hành động chống biến đổi khí hậu hiệu quả. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đa hướng, bao gồm cả việc cải thiện chất lượng không khí, giảm khí thải và nâng cao nhận thức cộng đồng. Chỉ khi có sự kết hợp chặt chẽ giữa các nỗ lực này, chúng ta mới có thể hy vọng kiểm soát được tốc độ nóng lên toàn cầu và bảo vệ môi trường cho tương lai.

Ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, gây ra những hậu quả đáng kể đối với sức khỏe của trẻ em. Theo các số liệu thống kê mới nhất, hơn 100 trẻ em dưới 5 tuổi tử vong mỗi ngày do ô nhiễm không khí, làm nổi bật sự cần thiết phải có các giải pháp hiệu quả để bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương này.

Tình hình ô nhiễm không khí tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương đang ở mức báo động, với nồng độ các chất ô nhiễm như bụi mịn PM2.5, khí NO2 và ozone vượt quá giới hạn cho phép ở nhiều nơi. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ em mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, tim mạch và thậm chí là tử vong sớm. Trong bối cảnh đó, việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo để giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) đã triển khai một dự án mới, sử dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) để bảo vệ sức khỏe của học sinh tại các trường học. Dự án này nhắm vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, nhóm dễ bị tổn thương nhất trước tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay. Thông qua việc ứng dụng AI, dự án sẽ cung cấp các giải pháp dựa trên dữ liệu để giúp các trường học và cơ quan chức năng đưa ra quyết định sáng suốt trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ em.

Công nghệ AI sẽ được sử dụng để phân tích dữ liệu về chất lượng không khí, xác định các khu vực có mức ô nhiễm cao và đề xuất các biện pháp giảm thiểu hiệu quả. Dự án cũng sẽ bao gồm việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, cũng như cung cấp các hướng dẫn cụ thể cho các bậc phụ huynh và giáo viên về cách bảo vệ trẻ em khỏi tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí.

Đại diện của UNICEF cho biết, “Chúng tôi rất vui mừng về dự án mới này, giúp chúng tôi có thể sử dụng công nghệ AI để bảo vệ sức khỏe của trẻ em. Chúng tôi tin rằng, với sự hỗ trợ của công nghệ, chúng tôi có thể giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí và tạo ra một môi trường an toàn hơn cho trẻ em phát triển.”

Dự án này không chỉ mang lại lợi ích cho trẻ em tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương mà còn đóng góp vào nỗ lực toàn cầu trong việc giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe con người. Với sự hợp tác của các tổ chức quốc tế, chính phủ và cộng đồng, hy vọng rằng chúng ta có thể cùng nhau tạo ra một tương lai tốt đẹp hơn cho trẻ em và cho cả hành tinh của chúng ta.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí, đặc biệt là phơi nhiễm với các chất ô nhiễm trong thai kỳ và giai đoạn 0-5 tuổi, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chỉ số IQ của trẻ. Cụ thể, nghiên cứu đã theo dõi hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi.

Kết quả cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này. Mức sụt giảm IQ này đủ để ảnh hưởng đến khả năng học tập, giải quyết vấn đề và thành tích trong tương lai của trẻ.

Điều này trở nên đáng báo động khi các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường, mà có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ. Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài.

Giảm 4-5 điểm IQ nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai. Tuy nhiên, điều quan trọng là mức IQ này không cố định.

Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức. Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Để biết thêm thông tin về cách bảo vệ sức khỏe của con trẻ, bạn có thể tham khảo Đại học Columbia hoặc các nguồn thông tin uy tín khác. Tóm lại, để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, đang trở thành một vấn đề đáng báo động. Thành phố này đã được ghi nhận là nơi có chất lượng không khí không lành mạnh cho dân số nói chung vào ngày 8 tháng 8 năm 2025. Tại một thời điểm nhất định, Kinshasa đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới.

Đây không phải là lần đầu tiên Kinshasa xuất hiện trong danh sách này, vì trong tháng qua, thành phố liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất. Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi.

Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố. Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm.

Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên.

Việc cải thiện chất lượng không khí tại Kinshasa đòi hỏi sự nỗ lực từ nhiều phía, bao gồm cả chính quyền địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư. Một số giải pháp có thể được xem xét bao gồm việc tăng cường kiểm soát khí thải, cải thiện hệ thống quản lý chất thải, và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch.

Trong bối cảnh tình trạng ô nhiễm không khí tại Kinshasa đang trở nên nghiêm trọng, việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác động của ô nhiễm không khí và các biện pháp bảo vệ sức khỏe là rất cần thiết.