Hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không Patriot do Mỹ viện trợ cho Ukraine đang gặp phải những thách thức đáng kể trong việc đánh chặn các tên lửa đạn đạo của Nga. Theo báo cáo từ Wall Street Journal, trong vài tháng gần đây, radar của hệ thống Patriot đã không thể phát hiện các tên lửa đạn đạo như Iskander-M hoặc Kinzhal. Điều này đã dẫn đến việc lực lượng phòng không Ukraine phải phóng tới 100 tên lửa trong vòng 1,5 đến 2 phút chỉ để đánh chặn một mục tiêu, cho thấy hiệu quả thấp của Patriot trong điều kiện chiến sự hiện nay.

Nguyên nhân của vấn đề này nằm ở sự phát triển của vũ khí Nga. Các tên lửa mới sử dụng quỹ đạo bay phức tạp khiến radar AN/MPQ-53 của Patriot khó phát hiện. Minh chứng cho điều này là các đợt tập kích quy mô lớn của Nga, chẳng hạn như cuộc tấn công vào Kiev ngày 10/7 với hơn 550 máy bay không người lái và tên lửa, bao gồm cả tên lửa đạn đạo.

Quân đội Ukraine đã phải sử dụng một lượng lớn tên lửa PAC-3 đắt đỏ, mỗi quả trị giá khoảng 4 triệu USD, để bảo vệ các mục tiêu trọng yếu. Trong những tuần gần đây, nhiều quan chức Ukraine đã công khai kêu gọi phương Tây cung cấp thêm hệ thống Patriot để bảo vệ bầu trời, đặc biệt là trước nguy cơ mất dần ưu thế phòng không khi kho đạn tên lửa đánh chặn dần cạn kiệt.

Patriot vốn đóng vai trò quan trọng đối với năng lực phòng thủ của Ukraine nhằm đối phó với các cuộc không kích dữ dội của Nga. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc đã nắm được những vấn đề mới phát sinh và đang cân nhắc lại việc tiếp tục chuyển giao hệ thống Patriot đến các khu vực giao tranh ác liệt.

Trước tình hình đó, châu Âu đang thúc đẩy một phương án thay thế: hệ thống phòng không SAMP/T do liên doanh Pháp – Italy Eurosam phát triển. Được trang bị radar ARABEL có tầm quét 360 độ và khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 350km, SAMP/T được cho là phù hợp hơn với các mối đe dọa hiện đại.

Hệ thống này chỉ cần 15 người vận hành, trong khi Patriot cần tới 90 người, giúp giảm đáng kể gánh nặng nhân sự. SAMP/T sử dụng tên lửa Aster 30 có khả năng đánh chặn máy bay, máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo ở cự ly tối đa 120km. Pháp và Italy khẳng định phiên bản nâng cấp SAMP/T NG sẽ có khả năng đối phó cả với tên lửa siêu vượt âm như Kinzhal, dù triển vọng này vẫn bị giới chuyên gia hoài nghi.

Trong bối cảnh cuộc xung đột tại Ukraine ngày càng trở nên phức tạp và Kiev đang đối mặt với những thách thức lớn trước sự phản công mạnh mẽ của Nga, một số quốc gia như Đức, Canada, và Hà Lan đã công bố các gói hỗ trợ quân sự mới cho Ukraine. Những thông tin này được tiết lộ trong cuộc họp Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine, còn được biết đến với tên gọi nhóm Ramstein, diễn ra vào ngày 21/7.

Tại cuộc họp này, các đại diện từ 52 quốc gia và tổ chức đã tập trung thảo luận về các nỗ lực phối hợp để viện trợ quân sự cho Ukraine. Một trong những thông tin nổi bật được công bố là việc Mỹ, cùng với NATO, đã khởi xướng một cơ chế mới. Cơ chế này cho phép các quốc gia châu Âu mua vũ khí của Mỹ dành riêng cho Ukraine. Các nước châu Âu đã bày tỏ sự sẵn sàng đồng tài trợ cho sáng kiến này và cuộc họp đã phác thảo ra khuôn khổ hoạt động của chương trình.

Đức tiếp tục khẳng định vai trò của mình là một nước viện trợ chủ chốt cho Ukraine. Nước này cam kết sẽ cùng với Mỹ cung cấp thêm 5 hệ thống phòng không Patriot, dự kiến sẽ được chuyển giao cho Ukraine trong thời gian sớm. Ngoài ra, Đức cũng cam kết cung cấp hơn 200.000 viên đạn cho hệ thống phòng không Gepard và tài trợ cho sản xuất UAV tầm xa do Ukraine chế tạo. Điều này cho thấy sự ủng hộ ngày càng tăng đối với ngành công nghiệp quốc phòng trong nước của Ukraine.

Canada cũng tái khẳng định cam kết hỗ trợ lĩnh vực quốc phòng của Ukraine thông qua ‘mô hình Đan Mạch’. Nước này sẽ cung cấp một khoản tài trợ 20 triệu đô la Canada để hỗ trợ bảo dưỡng xe tăng Ukraine. Đây là một phần mở rộng của chương trình viện trợ quân sự rộng lớn hơn của Ottawa, nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng của việc bảo trì kỹ thuật và hậu cần.

Hà Lan cũng thông báo về một gói viện trợ lớn dành cho Ukraine. Nước này sẽ cung cấp 200 triệu euro dành cho UAV đánh chặn và 125 triệu euro để duy trì các máy bay chiến đấu F-16, dự kiến sẽ được triển khai tại Ukraine. Thông tin này đã được công bố trong cuộc họp và thể hiện sự cam kết của Hà Lan đối với Ukraine.

Na Uy thông báo sẽ phân bổ tổng cộng 1 tỷ euro trong năm 2025 để mua UAV, trong đó 400 triệu euro sẽ được dùng để đặt hàng từ các nhà sản xuất quốc phòng Ukraine. Đây là một bước đi quan trọng nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine và tăng cường khả năng phòng thủ của nước này.

Thụy Điển cũng đang chuẩn bị một gói viện trợ mới cho Ukraine, bao gồm các hệ thống phòng không, pháo binh và nhiều phương tiện quân sự khác. Dù chi tiết đầy đủ chưa được công bố, gói viện trợ này cho thấy cam kết liên tục của Stockholm đối với hỗ trợ quân sự cho Ukraine, cũng như sự sẵn sàng đáp ứng các nhu cầu thay đổi của chiến trường.

Các gói viện trợ mới được cam kết trong cuộc họp Ramstein được xem là sự hỗ trợ quan trọng cho Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ đã giảm việc viện trợ trực tiếp và Nga đang chiếm thế áp đảo trong cuộc chiến tiêu hao. Theo giới quan sát, những vũ khí viện trợ quan trọng hàng đầu với Ukraine lúc này chính là Patriot, tên lửa đánh chặn và đạn đánh chặn Gepard, thường được sử dụng để bắn hạ UAV tự sát Nga rất hiệu quả.

Khi tình hình chiến sự trên tiền tuyến trở nên giằng co và Nga đang gia tăng áp lực lên đối thủ với các đợt tập kích quy mô lớn, Ukraine vẫn kiên quyết với quan điểm không nhượng bộ lãnh thổ. Trong bối cảnh này, sự hỗ trợ quân sự từ các quốc gia khác là rất cần thiết để giúp Ukraine duy trì khả năng phòng thủ và phản công hiệu quả.

Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius thông báo rằng nước này sẵn sàng cung cấp thêm hai hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine. Tuy nhiên, việc này phụ thuộc vào khả năng sớm bổ sung thiết bị thay thế. Ông nhấn mạnh rằng đảm bảo năng lực tác chiến và hoạt động huấn luyện của quân đội Đức là ưu tiên hàng đầu. Nếu không có Patriot, lực lượng vũ trang sẽ không thể duy trì năng lực đào tạo trong vòng 1-2 năm.

Đức đang tích cực tìm cách phối hợp với các quốc gia châu Âu khác để xác định bên nào đang sở hữu hệ thống Patriot và có thể chuyển giao cho Ukraine. Các quốc gia này sẽ bán lại thiết bị để những nước khác viện trợ cho Kiev. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng điều kiện tiên quyết là các nước sở hữu Patriot phải đồng ý bàn giao.

Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Store đã thể hiện sự ủng hộ và tuyên bố rằng Na Uy sẵn sàng chia sẻ chi phí với Đức trong quá trình chuyển giao. Ông cho rằng đây là giải pháp tức thời nhất có thể đưa ra ở thời điểm hiện tại.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz nêu rõ rằng trong số 9 hệ thống Patriot mà quân đội Đức hiện sở hữu, sẽ có 2 tổ hợp được chuyển cho Ukraine. Việc này được thực hiện với kỳ vọng Mỹ sẽ cung cấp các hệ thống thay thế. Tuy nhiên, hiện tại Đức vẫn chưa mua được thiết bị mới và vẫn đang thảo luận với Mỹ về nguồn cung.

Hệ thống Patriot là vũ khí có giá trị lớn nhất mà Mỹ và các đồng minh đã viện trợ cho Ukraine. Mỗi tổ hợp có giá gần 1,1 tỷ USD. Ukraine đang vận hành các tổ hợp Patriot được trang bị tên lửa PAC-3 MSE hiện đại do Mỹ sản xuất, với khả năng bắn hạ máy bay trong phạm vi 120km và tên lửa đạn đạo trong tầm 60km.

Theo truyền thông Mỹ, Ukraine đang có ít nhất 8 hệ thống Patriot, trong đó 6 tổ hợp đang hoạt động và 2 tổ hợp khác đang trong quá trình sửa chữa. Ukraine nhiều lần đánh giá cao hiệu quả của Patriot, coi đây là vũ khí duy nhất có khả năng đánh chặn tên lửa siêu vượt âm Kinzhal và tên lửa đạn đạo Iskander-M của Nga.

Tuy nhiên, hiệu quả của Patriot tại Ukraine đang giảm dần do lượng tên lửa và bệ phóng ngày càng cạn kiệt, trong khi một số khẩu đội đã bị Nga phá hủy trong các cuộc tập kích. Đại tá Yuri Ignat, Thư ký báo chí Bộ Tư lệnh không quân Ukraine, thừa nhận rằng việc Nga liên tục nâng cấp tên lửa đạn đạo Iskander-M đã khiến Patriot không đạt hiệu quả như mong muốn.

Đức đã chính thức chuyển giao cho Ukraine 3 hệ thống phòng không Patriot cùng với 5 tên lửa tương ứng, thông tin này được tiết lộ bởi tờ Washington Post của Mỹ. Bộ trưởng Quốc phòng Đức, Boris Pistorius, đã xác nhận thông tin này trong một cuộc họp với các đồng minh của Ukraine, tuy nhiên ông không cung cấp thêm chi tiết cụ thể.

Berlin cũng đang trong quá trình đàm phán để gửi thêm một hệ thống Patriot nữa cho Kiev và sẽ nhận lại thiết bị thay thế từ Mỹ. Ngoài ra, có khả năng các hệ thống Patriot bổ sung cho Ukraine sẽ được cung cấp bởi các quốc gia ngoài khối NATO. Bộ Quốc phòng Thụy Sĩ đã xác nhận rằng họ đã đặt mua 5 hệ thống Patriot, nhưng thời gian bàn giao có thể bị trì hoãn do Mỹ đang ưu tiên hỗ trợ Ukraine.

Trong bối cảnh xung đột giữa Nga và Ukraine kéo dài hơn 3 năm, Ukraine tiếp tục thúc đẩy việc sở hữu vũ khí tấn công tầm xa để thực hiện các cuộc tập kích vào sâu lãnh thổ Nga. Mặc dù Đức đã khẳng định không cung cấp tên lửa hành trình Taurus cho Ukraine, một số nhà ngoại giao NATO không loại trừ khả năng Mỹ sẽ cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine.

Một diễn biến khác, Ukraine vừa tiến hành một cuộc tập kích lớn vào vùng lãnh thổ Nga. Theo RT, Ukraine đã phóng loạt máy bay không người lái vào vùng Leningrad của Nga vào ngày 27-7. Thống đốc vùng Leningrad, Aleksandr Drozdenko, cho biết cuộc tập kích bằng UAV ‘quy mô lớn chưa từng có’ từ Ukraine vào vùng này đã bị lực lượng phòng không của Nga đẩy lùi phần lớn.

Tổng cộng 51 UAV của Ukraine đã bị bắn hạ, và một số đã rơi xuống các tòa nhà dân cư, gây ra hỏa hoạn. Bộ Quốc phòng Nga cũng tuyên bố gần 100 máy bay không người lái của Ukraine đã bị chặn trên không phận Nga vào ngày 27-7.

Thông tin về việc Đức chuyển giao hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine được đưa ra trong bối cảnh Ukraine đang tăng cường khả năng phòng thủ của mình trước sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Việc cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự cho Ukraine đang là một vấn đề được quan tâm rộng rãi trong cộng đồng quốc tế.