Trong thập kỷ qua, đất thương mại dịch vụ đã trở thành một nguồn lực sinh lời hiệu quả hơn đất ở, với mức tăng trưởng đáng kể hơn 100%, đạt trên 50.000 ha. Tuy nhiên, đằng sau sức hấp dẫn của loại đất này là những vấn đề nan giải về pháp lý, đặc biệt là thời hạn sử dụng và hình thức trả tiền thuê đất, đang kìm hãm sự phát triển của thị trường bất động sản.

TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, cho biết đất thương mại dịch vụ có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, phát triển dịch vụ, thương mại, đô thị hóa và hội nhập. Ở các quốc gia phát triển, đất thương mại dịch vụ được quy hoạch bài bản, sử dụng hiệu quả để hình thành nên các trung tâm tài chính, dịch vụ logistics, hạ tầng tiêu dùng – giải trí, khu phức hợp thương mại – lưu trú – giáo dục – y tế…

Ở Việt Nam, dù đã xuất hiện nhiều mô hình sáng tạo trên đất thương mại dịch vụ như shophouse, condotel, officetel, trung tâm thương mại, tổ hợp logistics…, đất thương mại dịch vụ vẫn còn nhiều hạn chế. GS. TS. Hoàng Văn Cường, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, phân tích đất ở chủ yếu phục vụ nhu cầu chỗ ở, có thể tạo ra giá trị sử dụng, nhưng khả năng sinh lợi kinh tế là hạn chế. Còn đất thương mại dịch vụ thì tạo ra giá trị gia tăng cho nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất, tạo việc làm, đóng góp ngân sách, góp phần hình thành các trung tâm kinh tế phát triển sôi động.

Tuy nhiên, đất thương mại dịch vụ cũng đối mặt với nhiều thách thức. PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến, Trưởng khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội, cho biết về đất thương mại dịch vụ, Luật Đất đai 2024 có Điều 206 quy định về loại đất này, được xếp vào nhóm đất phi nông nghiệp. Tuy nhiên, vẫn phải dẫn chiếu những điều khoản khác, bởi đất thương mại dịch vụ thuộc nhóm đất phi nông nghiệp.

Ông Nguyễn Kiệt, Giám đốc Khối Tài chính Kinh doanh Tập đoàn Bcons, chia sẻ thực tế vướng mắc về pháp lý và thực thi khi triển khai các dự án thương mại dịch vụ. Thông tin pháp lý chưa thực sự rõ ràng khiến khách hàng còn rất dè dặt khi mua loại hình bất động sản này. Họ lo ngại căn hộ thương mại dịch vụ không được cấp sổ hồng, hoặc có thì cũng chỉ có thời hạn 50 năm, không phải sở hữu lâu dài như căn hộ ở.

Để tháo gỡ những vướng mắc này, TS. Nguyễn Văn Khôi kiến nghị cần sửa đổi, bổ sung các quy định về thời hạn sử dụng đất, điều kiện gia hạn, chuyển nhượng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… cho sản phẩm hình thành trên đất thương mại dịch vụ. Đồng thời, đề xuất xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng cho các mô hình bất động sản mới như officetel, condotel, nhà phố thương mại… nhằm tháo gỡ rào cản tâm lý và tạo thuận lợi cho đầu tư.

Việc hoàn thiện khung pháp lý cho đất thương mại dịch vụ không chỉ giúp khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường bất động sản, tạo ra những giá trị gia tăng cho nền kinh tế. Theo đó, các nhà đầu tư và khách hàng có thể yên tâm khi tham gia vào thị trường, giúp thị trường phát triển ổn định và bền vững.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, việc quy hoạch và sử dụng đất thương mại dịch vụ cần được thực hiện một cách bài bản và minh bạch, với sự tham gia của các bên liên quan, bao gồm cả cơ quan quản lý nhà nước, nhà đầu tư và người dân. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng đất thương mại dịch vụ được sử dụng hiệu quả, phù hợp với nhu cầu của thị trường và góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế.

Luật Đất đai 2024 được ban hành với nhiều điểm mới, nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động quản lý và sử dụng đất đai, trong đó có đất thương mại dịch vụ. Tuy nhiên, để các quy định này được thực thi hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, nhà đầu tư và người dân.