Với sự phát triển không ngừng của công nghệ vũ trụ trên toàn cầu, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị trí của mình trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, các chuyên gia quốc tế cho rằng Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học.
Trong tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, các chuyên gia đã chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức quý báu về phát triển khoa học không gian. TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã trình bày về quá trình chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Quá trình này bắt đầu từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, sau đó linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.
TS Quang nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, các nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo cơ hội cho các doanh nghiệp và tổ chức tham gia vào quá trình nghiên cứu và phát triển.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng.
Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Vì vậy, Việt Nam cần tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để họ có thể phát huy tối đa năng lực và sáng tạo của mình.
TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Với sự hợp tác và đầu tư đúng đắn, Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ trong tương lai.
Để đạt được mục tiêu đó, Việt Nam cần học hỏi từ kinh nghiệm của các nước tiên tiến và áp dụng các mô hình hợp tác công – tư trong khoa học. Việc tạo môi trường tự do cho nhà khoa học và đầu tư cho vườn ươm startup là những bước đi quan trọng để phát triển công nghệ vũ trụ. Với sự quyết tâm và nỗ lực của các nhà khoa học và doanh nghiệp, Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia có nền khoa học và công nghệ vũ trụ phát triển mạnh mẽ trong khu vực.
Tiếng Anh và các ngôn ngữ khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển khoa học và công nghệ vũ trụ. Việc sử dụng các ngôn ngữ này giúp các nhà khoa học và doanh nghiệp Việt Nam có thể trao đổi và hợp tác với các đối tác quốc tế một cách hiệu quả hơn.